اهمیت دو رگ گیری بین جنس و گونه در گندم

بعد از لینه ، از قرن 18 و 19 میلادی که به جنسیت گیاهان پی برده شد، تدریجاً از دو رگ گیری گیاهان با هم تعدد زیادی هیبرید به دست آمد . حدود یک قرن پیش، مندل در انجمن طبیعی دانها در شهر برون درباره آزمایشهایی راجع به دو رگ گیری های گیاهی دو کنفرانس داد.

مندل ، دو رگ گیری های خود را ابتدا با نخود فرنگی و سپس با گونه های مختلف گیاهان دیگر انجام داد و بدین وسیله قانون توارث را وضع کرد. او، در آن زمان توانست به خوبی خواص یک گونه را با هم ترکیب کند و فرم های متعددی را در نتیجه دو رگ گیری به دست آورد. مندل، در آن زمان که دو رگ گیری بین گونه را انجام می داد  از بیولوژی گل و سیتوژنتیک اطلاعی نداشت، در حالی که امروزه همولوگ بودن ژنوم ها و شکل و ترکیب ژنوم ها را جهت امکان دو رگ شدن گونه و جنس مورد توجه قرار میدهند.

فرم های گیاهان با  ژنوم های کاملا متشابه، خویشاوندی بسیار نزدیک دارند. واریته های یک گونه اغلب دارای عدم تشابه کامل وجود دارد. ژنوم گونه جنسهای متفاوت نسبت به هم همولوگ نیستند. دو رگ گیری بین گونه های تیره مختلف گیاهان عالی هنوز به موفقیت نرسیده و شاید امید موفقیتی در این راه نیز نباشد. امروزه جهت حل بعضی از هدفهای به نژادی، دو رگ گیری بین گونه های خویشاوند اهمیت خاصی پیدا کرده است؛ مثلا در مورد ایجاد واریته یا گونه ای به گونه دیگر مورد توجه است. آزمایش هایی روی هیبرید گونه های گندم صورت گرفت و همچنین در مورد اکثر نباتات نسبت خویشاوندی بر اساس همولوگ بودن ژنوم ها آزمایش شد؛ در این آزمایشها مشخص گردید که فقط کروموزوم های همولوگ و یا تکه کروموزوم های همولوگ که روی آنها ژن های الل در یک خط با یک نظم متناسب قرار دارند می توانند جفت شوند و یا بین آنها امکان معاوضه تکه کروموزومی موجود است. ژنوم های همولوگ که تا اندازه ای دارای کروموزوم های همولوگ باشند سمی همولوگ یا هوموائولوگ نشان داده می شوند .

آنچه که اصلاح کننده گیاهان انجام می دهد آن است که ابتدا عوامل موثر طبیعی تکامل را بشناسد و سپس برای حل معمای به نژادی از آنها در کار خود استفاده کند. متخصصان به نژادی در دنیای امروز همان راهی را انتخاب کرده اند که موضوع تکامل گیاهی به آن احتیاج دارد، با این تفاوت که راه به نژادی کوتاهتر از راه تکامل گیاهی است. افراد متخصص این فن، ابتدا باید ژن های با ارزش یا خواص پیچیده و مرکب فرم های وحشی گیاهان مشخص را به گیاهان زراعتی انتقال دهند و یا گیاهان زراعتی را که دارای ژن های مطلوبی هستند با هم دو رگ کنند و گیاه جدید و تازه ای را به وجود آورند.

 چنانچه، گونه هایی را که تعداد کروموزوم های آنها متفاوت است به منظور ترکیب خواص با ارزش دو رگ گیری کنند، نتیجه این عمل تا اندازه ای همراه با جفت شدن کروموزوم ها خواهد بود. البته جفت شدن کروموزوم ها در صورتی است که آنها با هم همولوگ باشند؛ بقیه کروموزوم های غیر همولوگ در میوز به صورت جفت نشده غیر منظم در سلول های جنسی پراکنده می شوند؛ مثلا از جفت شدن گونه گندم T . aestivum با گونه گندم T . durum حالت فوق الذکر اتفاق می افتد.